พระสุพรรณบัฏ ดวงพระราชสมภพ และพระราชลัญจกร คืออะไร มีความหมายอย่างไร

          ย้อนดูความหมายพระราชพิธีเชิญพระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราชลัญจกร หนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของพระราชพิธีบรมราชาภิเษก



          หมายกำหนดการวันที่ 3 พฤษภาคม ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พุทธศักราช 2562 ถือเป็นวันเริ่มการพระราชพิธี โดยเมื่อเวลา 09.40 น. เริ่มพิธีเชิญพระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราชลัญจกร จากวัดพระศรีรัตนศาสดาราม มายังพระที่นั่งไพศาลทักษิณ ซึ่งเป็นหนึ่งองค์ประกอบสำคัญของพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

          สำหรับ พระสุพรรณบัฏ หมายถึง แผ่นทองคำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หนา 0.1 เซนติเมตร ความกว้างยาวขึ้นอยู่กับอักษรหรือข้อความที่จะจารึกพระปรมาภิไธยพระมหากษัตริย์และพระนามาภิไธย พระนามพระบรมวงศ์ตั้งแต่ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป เจ้าประเทศราช และสมเด็จพระสังฆราช ในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เมื่อถวายน้ำอภิเษกแล้ว พระราชครูพราหมณ์จะร่ายเวทสรรเสริญเปิดศิวาลัยไกลาส และถวายพระสุพรรณบัฏ พระปรมาภิไธย ก่อนที่จะถวายเครื่องราชกกุธภัณฑ์อื่น ๆ


          ในแง่ความหมายและความสำคัญ เป็นพระราชพิธีถวายพระนามแด่พระมหากษัตริย์ในการเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ ตามโบราณราชประเพณี การเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติของพระเจ้าแผ่นดินไทยนั้น ถือว่าเป็นพระมหากษัตริย์โดยสมบูรณ์ ก็ต่อเมื่อทรงประกอบการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว โดยบรรดาสมณพราหมณาจารย์และเหล่าเสนาพฤฒามาตย์ที่เป็นผู้ใหญ่ในบ้านเมือง ประชุมถวายพระนามพระเจ้าแผ่นดินพระองค์ใหม่ และจารึกพระปรมาภิไธยลงในพระสุพรรณบัฏ

          ดวงพระบรมราชสมภพ นั้น จะถูกจารึกพร้อมกับพระนามใหม่ของพระมหากษัตริย์ ลงในแผ่นทอง และแกะงาช้างเป็นพระราชลัญจกรประจำรัชกาล โดยมีโหรหลวงเป็นผู้กำหนดพระฤกษ์พิธีอาลักษณ์จารึกพระสุพรรณบัฏพระปรมาภิไธย และโหรหลวงจารึกดวงพระบรมราชสมภพ นายช่างแกะพระราชลัญจกรประจำรัชกาลไปพร้อมกัน ในระหว่างนั้นพระสงฆ์สวดชัยมงคลคาถา พราหมณ์ เป่าสังข์ เจ้าพนักงานประโคมแตร สังข์และพิณพาทย์ตลอดจนเสร็จการจารึก เจ้าพนักงานจะนำ พระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราชลัญจกร มาประดิษฐานบนธรรมาสน์ศิลาในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม

          ส่วนพระราชลัญจกร คือ ตราสำหรับพระมหากษัตริย์ใช้ประทับในเอกสารสําคัญอันแสดง ถึงพระราชอํานาจในการปกครองบริหารราชการแผ่นดิน หรือเป็นสัญลักษณ์ที่ทรงเป็นพระประมุขของประเทศชาติ

          พระราชลัญจกร เป็นเครื่องหมายอย่างหนึ่งที่แสดงถึงพระราชอิสริยยศ พระเกียรติยศและพระราชอำนาจของพระมหากษัตริย์ตามโบราณราชประเพณีถือว่า พระราชลัญจกร เป็นเครื่องมงคลในหมวดพระราชสิริอย่างหนึ่ง อันประกอบด้วย พระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราชลัญจกรประจำรัชกาล
    
          พระราชลัญจกรประจำรัชกาลพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร เป็นพระราชลัญจกรพระครุฑพ่าห์แกะสลักจากงา มีพระปรมาภิไธยบนขอบรอบพระราชลัญจกร ใช้ประทับกำกับพระปรมาภิไธยในเอกสารสำคัญอันเป็นราชการแผ่นดินทั้งปวง ประจำรัชสมัยเช่น รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติพระราชกฤษฎีกา พระราชกำหนด ประกาศพระบรมราชโองการต่าง ๆ เป็นต้น

          อย่างไรก็ตาม จากข้างต้นการจารึกพระสุพรรณบัฏ เป็นการจารึกพระปรมาภิไธยใหม่ (ชื่อใหม่) ของพระมหากษัตริย์ ลงบนแผ่นทองคำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หนา 0.1 เซนติเมตร โดยจะกระทำในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เฉพาะพระพักตร์พระแก้วมรกต และมีการจารึกดวงพระบรมราชสมภพ และแกะตราพระราชลัญจกรประจำรัชกาล ซึ่งเป็นตราประทับ แต่ข้อมูลเพิ่มเติมพบว่า ในสมัยก่อนไม่มีการลงพระปรมาภิไธย ใช้เฉพาะตราประทับ แต่สมัยนี้มีทั้งลงพระปรมาภิไธยและใช้ตราประทับไปพร้อมกัน

          ในวันที่ 4 พฤษภาคม จะมีพิธีแห่เชิญพระสุพรรณบัฏ ดวงพระบรมราชสมภพ และพระราชลัญจกรประจำรัชกาลจากวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ขึ้นพระราชยานกงนำไปประดิษฐาน ณ พระแท่นมณฑลในพระที่นั่งไพศาลทักษิณ เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก