ประวัติ พยุหยาตราสถลมารค ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีสำคัญแต่โบราณ

 
               ประวัติพยุหยาตราสถลมารคในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีสำคัญที่ปฏิบัติกันมาแต่โบราณ ตั้งแต่สมัยสุโขทัย และสืบทอดต่อ ๆ กันมาจนถึงปัจจุบัน


             วันที่ 4 พฤษภาคม วันพระราชพิธีบรมราชาภิเษก 2562 วันนี้ตามหมายกำหนดช่วงเวลา 10.00 น. สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สรงมุรธาภิเษก ณ ชาลาพระที่นั่งจักพรรดิพิมาน และทรงรับน้ำอภิเษก ณ พระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรราชอาสน์ และทรงรับเครื่องราชกกุธภัณฑ์ ขัตติยราชวราภรณ์และพระแสง ณ พระที่นั่งภัฐรบิฐ

            เวลา 14.00 น. เสด็จออกมหาสมาคมรับการถวายพระพรชัยมงคล ณ พระที่นั่งอัมรินทรวินิจฉัย จากนั้น เวลา 16.00 น. เสด็จฯ ขบวนราบใหญ่ ไปยังพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ปราสาทพระเทพบิดร และพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท

            สำหรับพรุ่งนี้ (5 พฤษภาคม) พระราชพิธีจะเริ่มขึ้นตั้งแต่ เวลา 09.00 น. เป็นพระราชพิธีเฉลิมพระปรมาภิไธย พระนามาภิไธย และสถาปนาพระฐานันดรศักดิ์ พระบรมวงศ์พระที่นั่งอัมรินทรวินิจฉัย จากนั้นช่วงเย็นเวลา 16.30 น. เสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนครโดยขบวนพยุหยาตราทางสถลมารค
            ทั้งนี้ กระบวนพยุหยาตราสถลมารคในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ถือเป็นพระราชพิธีที่ปฏิบัติกันมาจนนับเป็นโบราณราชพิธี และนับเป็นส่วนสำคัญของการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนคร เพื่อให้ประชาชนที่ไม่มีโอกาสเข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ได้ชื่นชมพระบารมีและร่วมแสดงพลังความจงรักภักดีแก่พระมหากษัตริย์พระองค์ใหม่


              สำหรับประวัติ เดิมทีกระบวนพยุหยาตราสถลมารค เป็นการเสด็จพระราชดำเนินเพื่อประกอบการพระราชพิธีต่าง ๆ ที่สำคัญ เช่น พระราชพิธีถวายผ้าพระกฐิน พระราชพิธีบรมราชาภิเษก การเสด็จไปนมัสการรอยพระพุทธบาทสระบุรี การอัญเชิญพระพุทธรูปที่สำคัญ จากหัวเมืองเข้ามาประดิษฐานในเมืองหลวง ตลอดจนการต้อนรับราชทูตจากต่างประเทศ และการพระบรมศพ เป็นต้น เป็นการจัดกระบวนมีเครื่องประกอบพระราชอิสริยยศเป็นแถวงดงาม

              เมื่อครั้งสมัยกรุงศรีอยุธยา กระบวนพยุหยาตราพระกฐินสถลมารค เป็นกระบวนพระราชพิธีสำคัญ ที่จัดขึ้นทุกปี ในพระราชพิธีสิบสองเดือน โดยพระมหากษัตริย์จะเสด็จสถลมารค เพื่อถวายผ้าพระกฐินแก่พระอารามหลวง กระบวนพยุหยาตรา พระกฐินสถลมารคที่ยิ่งใหญ่ถูกจัดขึ้นในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

              ในกระบวนพยุหยาตราสถลมารคนี้ พระมหากษัตริย์ พระบรมวงศานุวงศ์ข้าทูลละอองธุลีพระบาท และเสนาบดีที่ตามเสด็จในกระบวน ล้วนทรงฉลองพระองค์และแต่งกายอย่างงดงาม พระมหากษัตริย์ทรงเครื่องสนับเพลาเชิงงอน พระภูษาเขียนทองฉลองพระองค์ตาดจีบ คาดเจียระบาด สายรัดพระองค์เพชรทรงพระสังวาล พระธำมรงค์ ทรงพระมาลาเพชร

              เมื่อครั้งพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีแต่เพียงการเสด็จฯ โดยกระบวนราบใหญ่จากพระมหามณเทียรไปยังวัดพระศรีรัตนศาสดารามเท่านั้น จนลุมาถึงการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาครบ 3 รอบพระนักษัตร จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนคร โดยกระบวนพยุหยาตราสถลมารคเพื่อทรงนมัสการพระพุทธรูปสำคัญ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร